Cổng Khai Tâm được thiết kế theo kiểu tam quan – lấy cảm hứng từ cổng tam quan truyền thống Việt với lối kiến trúc từ Huệ Quang Kim Tháp (công trình kiến trúc hiếm hoi còn lại từ thời Trần trên núi Yên Tử). Cổng có ba lối ra vào, gồm một lối lớn và hai lối nhỏ, đây là nơi đầu tiên, mang tính biểu tượng của cả quần thể Trúc Lâm Yên Tử.

Trước cổng có 02 con voi nằm phủ phục, được chế tác bằng đá nguyên khối, mỗi con nặng 35 tấn – nguyên khối lớn nhất mà thợ đá ngày nay có thể làm được. Dọc hai bên lối đi vào bên trong là hàng cột gỗ lim lớn đặt trên các chân tảng hoa sen. Khung trần nhà theo kiểu đấu củng – lối kiến trúc truyền thống của các chùa và làng quê Việt.