Chùa Đồng có tên Thiên Trúc tự (chùa Cõi Phật), tọa lạc ở đỉnh cao nhất dãy Yên Tử (1.068m). Ngôi chùa ban đầu có từ thời Lê chất liệu bằng đồng, chỉ nhỏ như một khám thờ, do một bà phi phủ chúa Trịnh cung tiến. Năm 1740, gió bão làm chùa bị hư hại, chỉ còn tượng Phật và rường cột.
Năm 1931, thủ tự chùa Long Hoa là Bùi Thị Mỹ đã tái tạo thiền am. Ngôi chùa được làm bằng xi-măng cốt đồng. Năm 1993, Ni trưởng Đàm Lựu và Phật tử ở Mỹ công đức dựng một ngôi chùa nhỏ bằng đồng bên cạnh. Năm 2006, hai ngôi chùa trên được hạ giải.
Chùa nay bằng đồng, dài 4,6m, rộng 3,6m, cao 3,5m, nặng 70 tấn, do Phật tử trong, ngoài nước công đức, khánh thành năm 2007, thay thế và tọa lạc trên nền hai chùa trên. Hai bên chùa có giá treo chuông, khánh. Sau chùa là nhà tăng cho sư an trú lo Phật sự của chùa.
Đứng ở chùa Đồng, ta có thể bao quát cả không gian bao la hùng vĩ của vùng Đông Bắc và tiếp nhận nguồn sinh khí mạnh mẽ từ đất trời Non thiêng Yên Tử.
Lên đến nơi đây, du khách như được giao hòa cùng trời đất, tạo nên khoảnh khắc đáng nhớ “thiên thời – địa lợi – nhân hòa” :
Trên non Yên Tử chòm cao nhất,
Trời mới canh năm đã sáng tinh.
Vũ trụ mắt đưa ngoài biển cả,
Nói, cười, người ở giữa mây xanh.
(Trích thơ Nguyễn Trãi, bản dịch của Đào Duy Anh)
